|
BÜTÇE AÇIKLARI NASIL KARŞILANACAK ? |
|
|
|
Cuma, 13 Kasım 2009 |
Bilindiği üzere bütçe, genel bütçeli kuruluşlar ile özel bütçeli kurumlar ve düzenleyici ve denetleyici kurumların bir yıllık kaynaklarıyla, bu kaynakların nasıl kullanılacağına ilişkin bir yetki ve tahmini göstermektedir. Son yıllarda, kuruluş ve gelişiminde Muhasebat Genel Müdür Yardımcılığım sırasında emek ve katkı verdiğim Kamu Hesapları Bülteni yoluyla bütçe hesaplama sonuçlarını aylar itibariyle detaylı bir şekilde görmekteyiz.
Tümüyle merkezi yönetim bütçesi devletin uygulama dönemi içerisinde sağladığı gelirler ile yaptığı harcamaların özetidir. Bir bakıma harcama ve gelirleri gösteren, gider fazlasının hangi borçlarla karşılandığını ortaya koyan merkezi yönetim bilançosudur.
2009 yılı Haziran ayı sonu itibariyle merkezi yönetim harcama tutarı 124 milyar TL dir. Buna karşılık bütçe gelirleri 102 milyar TL olmuştur. Böylece yılın ilk yarısında bütçe 23 milyar TL açık vermiştir. Başka bir ifadeyle faiz harcamaları dahil merkezi yönetim bütçe harcamalarını karşılayacak gelir yaratılamamıştır. Bütçe harcamalarına baktığımız zaman en büyük harcama kalemini personel giderleri oluşturmaktadır. Haziran ayı sonu itibariyle 28 milyar TL personel gideri gerçekleşmiştir. Cari transferler ise 46 milyar TL dir. Faiz harcamaları 27 milyar TL ye ulaşmıştır.
Bütçenin Haziran ayı rakamlarına baktığımız zaman harcamalar 18 milyar TL, buna karşılık bütçe gelirleri ise 16 milyar TL olmuştur. Böylece Haziran ayı bütçe açığı 2 milyar TL olmuştur. 2009 yılı Haziran ayına kadar bütçe açığının en fazla olduğu ay Şubat ve Mart ayları olmuştur. Nisan ve Mayıs aylarında oldukça azalan bütçe açıkları Haziran ayında bir önceki aya göre yaklaşık 4 kat artış göstererek 2 milyar TL ye ulaşmıştır.
Faiz harcamalarının altı aylık uygulamasına baktığımız zaman Haziran ayı faiz ödemeleri açısından en az ödeme tutarının olduğu ay olarak görülmektedir. Şubat ayında 10 milyar TL ye yaklaşan faiz ödemesi, Haziran ayında sadece 1 milyar TL civarındadır..
Bütçe gelirlerine baktığımız zaman Haziran ayı bir önceki aya göre vergi gelirleri tahsilatı açısından parlak olmayan bir ay olarak görülmektedir. Altı aylık uygulama sonucuna baktığımız zaman ise toplam 79 milyar TL vergi tahsilatı mevcut olup bütçe toplam vergi gelirlerinin % 39 luk kısmı tahsil edilmiştir. Bu trendin devam etmesi halinde özellikle ekonomik durgunluğun sürmesi durumunda bütçe dengesini olumsuz yönde etkileyerek toplam bütçe açığının tahminlerin çok ötesinde 60 milyar TL ye kadar çıkma olasılığı yüksek görülmektedir.
Gelelim yazımızın başlığına;
Acaba bütçe dengesi nasıl finanse edilecek? Haziran sonu itibariyle ortaya çıkmış olan 23.2 milyar TL lik bu açığa henüz ödemesi yapılamamış emanette bekleyen tutarların da eklenmesi halinde hazinenin ihtiyacı olacak nakit ihtiyacı 27.4 milyar TL ye ulaşmaktadır. Elbette ki bu açık tümüyle borçlanma yoluyla karşılanmıştır. Ocak- Haziran dönemini kapsayan bütçenin ilk 6 aylık döneminde hazine bütçe açığını finanse etmek için 5.7 milyar TL dış borçlanmaya gitmiş bunun 4.9 milyar TL lık kısmı dış borç ödemesinde kullanılarak kalan 809 milyon TL sı bütçe dengesinin finansmanında kullanılmıştır. Kalan bütçe nakit ihtiyacı ise hazine bonosu, devlet tahvili satışlarından ödemeler sonrası kalan tutarlardan kullanılmıştır. Çok basit bir hesaplama ile 26.3 milyar TL lik ihtiyaç iç borçlanma yoluyla karşılanmıştır. Geçen yılla kıyaslandığı zaman, hazinenin bütçenin ilk altı aylık uygulamaları itibariyle net borçlanmanın % 315 oranında arttığını görmekteyiz. Yine geçen yılla kıyasladığımız zaman, geçen yıl haziran ayı sonu itibariyle 3.8 milyar TL olan iç borçlanma 2009 Haziran ayı sonunda 26.3 milyar TL ye ulaşmıştır.
Bütün bu rakamlar gösteriyor ki bütçe açığını her zaman olduğu gibi yine borçlanarak karşılıyoruz. Ama bir farkla bir taraftan bütçe gelirlerimiz azalırken diğer yandan artan bütçe açığı nedeniyle hazine nakit ihtiyacı katlanarak artıyor. |
|
|
